Voor de taal is er beweging. En woorden bewegen ons. En soms breken woorden ons en komt er na die breuk weer ruimte voor nieuwe beweging.
In acteerlessen in de studio van Machteld Hauer, in 1982-83, studeerde ik. Haar achtergrond was toneel én dans, haar specialiteit de dans van de aandacht. Hoe kun je de woorden die je moet zeggen vullen met jouw binnenwereld, hoe kun je recht doen aan de tekst? Hoe beweeg je je aandacht naar waar de woorden vandaan komen. Een eye-opener en meer dan dat: het begin van een reis.
Machteld was een bijzondere leraar, wijs, gevoelig, sterk. Haar instrumenten: een scherp oog, een groot hart, een zoekende geest en een onmetelijk rijke binnenwereld. Ik was net uit het ei gekropen, nat achter de oren, maar nieuwsgierig en leergierig, met vragen groter dan mijzelf. En eigenwijs. Ik stond al op de planken immers en liet de mensen lachen. Ik kon al wat, toch? Maar zoals dat bij goede leraren gaat leer je het eerst dat je niets weet. Machteld’s indrukwekkende kennis, soms overweldigend, liet ik zover mogelijk toe. Soms met angst en beven, want oi, ze keek recht door me heen.
Een van de teksten die ze me toen gaf waren de eerste bladzijden van het verhalende gedicht In den Beginne van Bertus Aafjes. Daar was bewegende taal, daar was taal die beweging bracht, die beweging eiste, die muzikaal, speels, concreet en waar was. ‘Waar’ in de zin van: de vorm en het verhaal leiden naar wat er altijd en overal met mensen gebeurt. Naar de onvermijdelijke zoektocht naar houvast, het zoeken naar liefde en kennis. En het zoeken naar wat je niet kan weten. Daarover gaat Adam & de Poort.
Adam, de eerste mens, zoekt naar woorden en noemt de dingen en dieren in de wereld. Daarvoor laat hij alle indrukken in zich rondzwerven, dwarrelen, borrelen, gisten en vorm aannemen tot er een woord, een naam ontstaat. En natuurlijk zoekt hij verder dan hij kan, om deuren te openen die gesloten zouden moeten blijven. Dit verhaal, dit meesterstuk, is altijd bij me gebleven. Ik wist dat ik het ooit vorm moest geven in een voorstelling, maar hoe? Na Hoogvlieger, mijn theatrale vertelling over Daedalus en Icarus, heb ik volgens mij de sleutel gevonden. Een manier van spelen die dichtbij het publiek staat, licht is en ook meeneemt naar de vragen waar het volgens mij om gaat.
Adam en de Poort speelt vanaf nu her en der in het land. Je vindt de speeldata op deze site.
